Muzeul de artă CASA SIMIAN - Câsâbalu Râmnicu Vâlcea

Râmnicu Vâlcea ari  vârnu 100,000 di bânâtori shi iasti la 180 di km largu di Bucureshti.

Tu mesea di câsâbă pi strada Carol Protlu la misura 25, iasti Muzeulu di Artă Casa Simian.
Nicuchirlji cari dimândară adrarea lui furî  Nae shi Tița Simian, unî fumealji  cu ardâtsini ditu Transilvania. Simianii erau oaminji livendzî, ardeleni fronimi, itsrî tsi îl vreau multu lucurlu shi cartea. Agiumshi Râmnicu Vâlcea, tu shcurtu chiro acâtsarî s-amintî cu nigusturiili a lor (tu câsâbă aveau shi unî fabricî di pâputsî).
Un izvur ti anami cu isturia casâljiei Simian easti anyrâpsearea al Gheorghe Dican, achimatî Comorile Casei Simian. Apridushi în doau cumăts ma-nghios:
„Putem s-nî minduim la un cadru iu shadi nicuchirlu, pirifanlu Nae Simian, soi di ardelean di la hoarî, njicu shi zdumban, livendu, shi multu mintimen.  Shadi pi scamnu ningî shemineu shi ancunjiadzî peanarga ditu lulei,cu minduiarea fugatî  la emboriulu  di la fabrica di chiei shi cu ochii yixitsî pi Tița, undzita lui mljiari.
U videm pi tinjisita Tița Simian, analtî shi zveltî, cum  îi pârâvulseashti  a marlui arhitectu Simotta cumăts ditu priimnarea ei tu xeani tsi tâsh u avea bitsită shi tsi  îi alâsă unî entipusi ti anami.
Tu piatsa San Marco ditu Vinitii vidzu unî palati njicî cu un uboru dishcljisu pi dinâuntru, iu verli s-agiucau aua isturiili di teatru. Câti vârnî oarî, un viniticu nishtiut di canî, îshi cântî vrearea tu vârnu piatsetî, shi sonlu muzichiei ambâlteashti dapoa ca bâia chiro pritu căiurli strimti shi pisti cânalili câsâbălui di pisti api.
Adratî tu anlu 1940 dupâ planurli arhitectului Gheorghe Simotta shi sum vighearea arhitectului Nicolae Lupu, di  fumealjia di constructori Fiorovanti-Candone , adărămintul fu anâltsat pi loclu la unî cunachi ma veachlji tsi u aveau chihâiadzlji Otetelișanu. Macedo-român di arâzgî, Gheorghe Simotta fu unî ditu nai ma tinjisitili opsi ditu arhitectura românească interbelică, dascăl la Institutul de Arhitectură Ion Mincu, shi marli di la Catedra di Cundilju shi Picturî. Nai ma mari adrari a lui iasti Palatea Patriarhiei di Bucureshti... ”

 

Adărămintul fu luat cu zorlea di comunishtsî shi nicuchirlji avinats. Dupî tsi apânghisi îndoau institutsii shi organizatsii comunisti, s-amintă shi muzeul. Njiedzlu a lui fu colectisa donată di avocatlu Paul Capelleanu. Lucrărli apânghisiti aua sunt adrati di artishtsî ghini cunuscutsî România: Kimon Loghi, Tonitza, Grigorescu, Artachino, Milița Petrașcu, Gheorghe Apostu, etc.

Arhitectura adărămintului ahurhit tu turlia eclectică shi mintit cu multi alti turlii mediteraneene (maură, spaniola, italiană). Nâuntru ari cumăts gotice (hieroneria) shi ditu renashtere.

Arâchiarea Sabinelor pilchisitî tu lemnu di un mastur german iasti di unî mushuteatsî ahoryea. Ti mari amârtii, tu chirolu a comunishtsâlor, niscântsî pseftsî îshi pizuiră di ea. Ma s-bâgats oarî, la niscântsî ashchiradz romani shi mjieri sabini, lî furî tâljiati mânjli.

 

 

Gârdina easti di turlii italianî, cu sturi di cheatrî pilchisitsî cu dau modeli marca Simotta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ploaca di pi adărămintu tsi adutsi aminti pi masturlji planurlor ari unî isturii mshatî, tsi njiu dzâsi muzeograflu iestan cându nesh aclo tu meslu augustu.

Gheo tu anulu 1977, unîshunî dupî marli cutreambur, Simotta anchisi Râmnicu Vâlcea s-veadî desi Casa Simian pâtsî tsiva. Tut atumtsea adusi cu el shi ploaca di Bucureshti. Cându adră aiestu lucru, Simotta era tu ilichia di 86 di ani.

Intrarea tu muzeu custuseashti 3 ron. Ma s-anchisits vârnu oarî Râmnicu Vâlcea, vî pâlcârsescu s-nu chirets Casa Simian, un adărămintu multu-mshat adrat di un mari arhitectu armân.

Oarî bunî.

Cornel Samara